Automatyczna skrzynia biegów – co trzeba wiedzieć?

Przeczytaj także: Skrzynia automatyczna czy manualna?

Czym, bez wdawania się w techniczne zawiłości, różni się automatyczna skrzynia biegów od manualnej?

Filip Konowalik, dyrektor After Sales w firmie MB Motors – Autoryzowany Salon i Serwis Mercedes-Benz: Skrzynie różnią się od siebie konstrukcją i sposobem przeniesienia napędu: skrzynia manualna ma klasyczne sprzęgło, podczas gdy w skrzyniach automatycznych stosowane są inne rodzaje sprzęgieł, np. sprzęgło hydrokinetyczne i inne sterowanie. Skrzynia automatyczna pozwala na bardzo płynną jazdę, dostosowując przełożenie do obrotów silnika. Dzięki temu pojazdy z taką skrzynią osiągają większe przebiegi, ponieważ silnik jest mniej obciążany. Obecnie w najnowszych modelach stosowane są skrzynie hydrauliczne ze sterowaniem elektronicznym. To skrzynie, w których w zasadzie tylko elementy wykonawcze i najważniejsze blokady pozostały mechaniczne i hydrauliczne, natomiast wszystkie funkcje sterowania i kontroli sprawuje układ elektroniczny sterujący hydrauliką skrzyni za pomocą zespołu zaworów.

Damian Ciechanowski, szef serwisu w firmie Ciesielczyk (Peugeot Citroën Service, BMW Mini Service): Automatyczna skrzynia biegów różni się tym od manualnej, że za wybór i zastosowanie odpowiedniego przełożenia odpowiada elektronika i hydraulika, które jak najlepiej wykorzystują moment obrotowy.

Brak sprzęgła i konieczności samodzielnej zmiany biegów to główne cechy mechanizmu. Jednak jak każdy, także ten wymaga odpowiedniego obchodzenia się z nim. Jakie są najważniejsze zasady użytkowania automatu?

Filip Konowalik: Użytkownicy automatycznych skrzyń muszą pamiętać, że skrzynie te pod względem budowy i możliwości różnych trybów pracy należą do najbardziej skomplikowanych zespołów spotykanych w samochodach osobowych. Dlatego zawsze zalecam dokładne zapoznanie się z fabryczną instrukcją obsługi posiadanego modelu. Szczególną uwagę należy zwrócić na dopuszczalne obciążenia, możliwe tryby pracy skrzyni, prędkości biegów, a także na sposób pomiaru poziomu oleju. Najczęściej spotykanym błędem popełnianym przez kierowców jest zmiana przełożenia z trybu jazdy do przodu na bieg wsteczny bez wcześniejszego zatrzymania pojazdu.

Damian Ciechanowski: W codziennym użytkowaniu nie ma konkretnych zasad, którymi trzeba się kierować, poruszając się z automatem, choć kierowcom ciężko przychodzi pozostawienie lewej, bezużytecznej nogi w bezruchu. Skrzynia biegów sama „broni się” przed nieumiejętnym użytkowaniem. Przykładowo nie pozwoli nam na uruchomienie pojazdu na innym biegu niż P („Park”) lub N („Neutral”), a w czasie jazdy nie wrzucimy też biegu wstecznego R ani P. W większości modeli automatycznie zmieni bieg na wyższy, gdy obroty sięgają czerwonego pola w trybie Sport. Gdy jedziemy zbyt wolno na wysokim biegu, sama je zredukuje. Większość producentów informuje klientów, że skrzynia jest bezobsługowa i nie wymaga nawet wymiany oleju.

Najistotniejsza kwestia dla kierującego pojawia się dopiero wtedy, gdy unieruchomiony pojazd trzeba holować. Nie wolno tego zrobić „na kołach”. Skrzynia biegów nie ma wtedy smarowania i chłodzenia. Można jedynie nieznacznie przepchnąć auto, ale dalsza podróż musi się odbyć na lawecie.
Gdy pojazd jest sprawny i przemieszcza się o własnych siłach, nie należy podczas jazdy wrzucać N. W tym przypadku smarowanie także spada w zasadzie do zera.

Co może grozić złamaniem którejkolwiek z zasad eksploatacji automatycznej skrzyni biegów?

Filip Konowalik: Złamanie i niezastosowanie się do którejś z powyższych zasad i zaleceń może doprowadzić do skrócenia żywotności lub do uszkodzenia skrzyni, co skutkuje kosztowną naprawą bądź koniecznością wymiany.

Damian Ciechanowski: Jeżeli będziemy holowali auto z automatyczną skrzynią biegów, to w związku z brakiem smarowania i chłodzenia ulegnie ona uszkodzeniu. W najlepszym przypadku da się ją naprawić, ale konieczna może być wymiana. Jeżeli producent przewidział interwały przeglądowe z wymianą oleju w skrzyni biegów, to należy ich przestrzegać. Odwlekanie lub całkowity brak wymian oleju doprowadzi do uszkodzenia elementów wewnętrznych i także niezbędna będzie wizyta w specjalistycznym warsztacie.

Jak wygląda konserwacja i serwisowanie automatów?

Filip Konowalik: Obecnie produkowane samochody Mercedes-Benz w zależności od modelu wyposażone są w automatyczne skrzynie biegów 7G-DCT, 7G-TRONIC i 7G-TRONIC PLUS. Okres wymiany oleju i filtra uzależniony jest od rodzaju skrzyni, a także rodzaju zamontowanej w pojeździe jednostki napędowej (benzyna, diesel, hybryda). Niektóre modele podlegają jednorazowej wymianie, np. przy przebiegu 50 tys. km/po 3 latach, pojazdy hybrydowe co 100 tys. km/po 5 latach, natomiast większość pozostałych przy przebiegu 125 tys. km/po 5 latach. Aby użytkownik nie musiał zapamiętywać lub zapisywać takich danych, każdy model Mercedes-Benz wyposażony jest system ASSYST PLUS przypominający o konieczności wykonania przeglądu okresowego. ASSYST PLUS generuje specjalny kod serwisowy, który pracownikom serwisu jasno określa zakres koniecznych do wykonania czynności, w tym również obsługę automatycznej skrzyni biegów.